Hoogbegaafdheid

1. Subsidiegelden

Het Candea heeft in 2019 subsidie aangevraagd om hoogbegaafde leerlingen nog beter te kunnen bedienen. Deze subsidie is toegekend; van 2019-2023 heeft het Candea extra gelden vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ontvangen en in die periode is toegewerkt aan een nog betere aansluiting op de behoeften van de doelgroep. Het project heeft zich gericht op de volgende aspecten:

Het verbeteren van het signaleren van begaafdheid bij de leerlingen;
Het aanbieden van uitdagend onderwijs aan deze leerlingen;
Het bieden van adequate zorg en ondersteuning aan deze leerlingen;
Het verbeteren van de overgang van basisschool naar Voortgezet Onderwijs (VO).

2. Passend onderwijs bij hoog- of meerbegaafdheid.
Passend onderwijs staat voor een zo passend mogelijk onderwijsaanbod voor alle kinderen. Niet alleen kinderen met een beperking of een leerprobleem, maar ook hoogbegaafde leerlingen kunnen hiervan gebruik maken. Omdat ook zij het nodig hebben dat onderwijs is afgestemd op hun individuele mogelijkheden.
In het onderwijsaanbod van het Candea zijn op dit gebied begeleiding en meer uitdaging te onderscheiden. Waar dat wenselijk is, is extra ondersteuning mogelijk voor hoog- en meerbegaafde leerlingen, bijvoorbeeld op het gebied van de zogenaamde executieve vaardigheden en/of motivatieproblemen. Klik hier voor meer algemene informatie over executieve vaardigheden. Meer uitdaging is elke dag beschikbaar in het reguliere programma, in de maatwerkuren, het gymnasium en het technasium. Leerlingen kunnen op het Candea kiezen voor óf óf, maar ook voor én én.

3. Signalering van hoog- of meerbegaafdheid.
Signalering kan op school plaatsvinden door docenten, of mentoren. De orthopedagogen die aan onze school verbonden zijn, ondersteunen hierbij. Signalering is niet altijd gemakkelijk. Het vraagt nauwkeurige diagnostiek op meerdere vlakken.
In veel gevallen is er al vóórdat leerlingen op het Candea komen contact met de groepsleerkracht van de basisschool en/of met de ouders. Er wordt tevens middels het aanmeldformulier en door de contactpersonen basisonderwijs expliciet informatie gevraagd aan de basisschool zodat het Candea kan voortborduren op de ingezette lijn op de basisschool. Een goede overdracht is essentieel voor een goede overgang. Sommige leerlingen hebben misschien ook al de MIK-klas op het Candea bezocht, vanuit de basisschool (MIK = Meer Intelligente Kinderen). Informatie over de MIK-klas.

Soms ontstaat pas op Candea het vermoeden dat er sprake is van hoogbegaafdheid. Doordat een leerling in het voortgezet onderwijs veelal nadrukkelijker wordt aangesproken op zijn of haar niveau kan een ander beeld ontstaan dan men van dezelfde leerling had op de basisschool.
Een hoog IQ is geen voorwaarde om op het Candea gebruik te mogen maken van het aanbod voor hoogbegaafde- en meerbegaafde leerlingen. Een intelligentietest is een momentopname en heeft ook beperkingen, het representeert niet altijd wat een kind echt kan. We kijken op het Candea naar de behoeften van leerlingen op school door middel van gedragsobservaties, gesprekken met leerlingen en ouders en interactie met leeftijdgenoten. Daar passen we ons aanbod en onze begeleiding en ondersteuning op aan. Het uitgangspunt is dat ieder kind het recht heeft om iedere dag iets te leren.

4. Hoe is het onderwijs in de brugklas afgestemd op hoog- en meerbegaafde leerlingen?
In de brugklas kunnen de vakken Nederlands, Engels en wiskunde gevolgd worden op een hoger (vwo-)niveau. Daarnaast is er elke dag maatwerk, waarvoor leerlingen zich per periode opnieuw kunnen inschrijven. Maatwerk gericht op uitdaging bestaat uit verrijking, verdieping, of verbreding. Te denken valt aan modules als ‘sterrenkunde’, ‘de oudheid’, maar ook ‘yoga’, of ‘robotica’.

In het maatwerk voor de brugklas zit ook “Ik en mijn brein” voor leerlingen van wie reeds bekend is dat er sprake is van gedrag dat voortkomt uit hoog- of meerbegaafdheid. “Ik en mijn brein” kan gezien worden als psycho-educatie in het kader van preventie. Het geeft uitleg over intelligentie en mindset en gaat in op uitdagingen die hoog- en meerbegaafde leerlingen vaker dan andere leerlingen tegen komen in het voortgezet onderwijs. De uitdagingen liggen op het gebied van overtuigingen, geheugen, motivatie, frustratietolerantie, samenwerken en zelfstandig werken. Het maatwerk geeft leerlingen onder andere inzicht in het belang van doorzetten, uitdagingen aangaan en fouten maken. Voor het merendeel van de havo-vwo leerlingen geldt dat de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs groot is omdat ze niet gewend zijn aan zich “bewust onbekwaam” voelen. De lessen in maatwerk “Ik en mijn brein” zijn onder andere gericht op geruststelling, omdat juist de meer- en hoogbegaafde leerlingen hierdoor soms in paniek raken en denken dat ze het havo of vwo niet aan kunnen. Op de basisschool haalden ze met twee keer doorlezen een mooi cijfer voor een toets, waarom lukt dat nu niet meer? In de lessen wordt uitgelegd dat de leerlingen in het Voortgezet Onderwijs nadrukkelijker worden aangesproken op hun niveau en dat dat wennen is maar dat een groei mindset kan helpen om in de juiste leerstand te komen.
Wij kiezen er op het Candea uitdrukkelijk niet voor om hoogbegaafde leerlingen gedurende de hele schooldag in een aparte groep te plaatsen.

5. Atheneum, gymnasium én technasium.
Na de brugklas kiezen leerlingen voor één onderwijstype. In het vwo onderscheiden we atheneum en gymnasium (mét Latijn in het examenpakket en in de onderbouw ook Grieks). Het Candea kent daarnaast, als enige school in de regio Arnhem, een Technasium. De combinatie gymnasium + technasium wordt gekozen door leerlingen die veel uitdaging aankunnen. Klik hier voor algemene informatie over het Technasium.

6. Hoog- en meerbegaafdheid in de hogere leerjaren.
In de hogere leerjaren nemen de mogelijkheden voor verbreding en verdieping toe. Er komt bovendien de mogelijkheid van versnelling bij. Het Candea kiest ook voor begaafde leerlingen voor een aanbod op maat met veel keuzemogelijkheden. Zo kan gekozen worden voor verdiepend, of verbredend maatwerk. Leerlingen kunnen twee profielen combineren en daarin dan ook examen doen (bijv. NG en NT). Alle leerlingen kiezen op het vwo standaard een extra vak. Bij de keuze van vakken worden leerlingen nauwelijks beperkt. Vrijwel alle gewenste vakkencombinaties zijn mogelijk. Er is een verdiepend en verbredend vakkenaanbod, met vakken als Cambridge Engels en Spaans. Breed geïnteresseerde leerlingen kunnen zich aansluiten bij de Hope XXL-academy op het Candea. Verder kunnen vakken gekozen worden van de “Quadraam Highschool”, zoals informatica, filosofie etc., en kunnen leerlingen hun eigen leervragen onderzoeken in de “avonturenlijn”.

7. Hoog- en meerbegaafdheid en het eindexamen. Ook hier geldt: leerlingen kunnen zelf in belangrijke mate bepalen hoeveel en hoe zij willen verbreden, verdiepen, of versnellen. Zo kunnen begaafde leerlingen voor bepaalde vakken versneld examen doen. Zij doen bijvoorbeeld het examen Engels al in de 5e klas. Leerlingen die wiskunde B volgen, kunnen wiskunde A als extra vak kiezen en in 5 vwo versneld examen doen in wiskunde A. Begaafde leerlingen uit andere schooltypes (zoals de havo) kunnen voor individuele vakken examen doen op een hoger niveau. Dat niveau wordt dan ook op hun diploma vermeld. Wie dat wil, kan één, of meer extra examenvakken kiezen, buiten het extra examenvak dat wij op het Candea voor alle vwo’ers verplicht stellen. Al deze mogelijkheden zijn er ook voor leerlingen die hun opleiding al combineren met het technasium.